اعتبار سنت از منظر قرآن (3)

یامن له الدنیاوالأخره

  تأملی در برخی احتمالات دیگر 

در برابر آنچه گذشت ـ که نقل مشاهدات عینی افراد از ماجراست و اندکی است از بسیارـ، سه نفر از تابعین (عکرمه، مقاتل، عروة بن زبیر) در برخی نقل‌ها بدون استناد به سخن هیچ یک از صحابه و در برخی با استناد به آن مدعی شده‌اند که آیه دربارة همسران رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است.[48] دروغگو بودن این سه نفر و دشمنی آنها با امام علی(علیه السلام) از طرق مختلف به اثبات رسیده است.[49] علاوه بر این که در زبان عربی عصر نزول قرآن، زن اهل‌بیتِ شوهر به شمار نمی‌رفت. در صحیح مسلم نقل شده است که از زید بن ارقم پرسیده شد: مراد از اهل بیت چه کسانی هستند؟ آیا شامل همسران حضرت می‌شود؟ زید در جواب گفت: «لَایْمُ اللَّهِ إِنَّ الْمَرْأَةَ تَکُونُ مَعَ الرَّجُلِ الْعَصْرَ مِنَ الدَّهْرِ ثُمَّ یُطَلِّقُهَا فَتَرْجِعُ إِلَی أَبِیهَا وَ قَوْمِهَا؛[50] نه به خدا سوگند! زن روزگاری را با مرد می‌گذرانَد سپس مرد که او را طلاق داد، به نزد پدر و خویشانش بازمی‌گردد».

اعتبار سنت از منظر قرآن (2)

یامن له الدنیاوالأخره

 ب. آیات بیانگر اعتبار رفتار رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) 

دستة دیگر از آیات بیانگر اعتبار سنت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آیاتی است که آن جناب را الگو و نمونة نیکی برای مردم معرفی می‌فرماید:
لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً (احزاب: 21)؛ هر آینه برای شما در خصلت‌ها و روش پیامبر خدا نمونه و سرمشق نیکو و پسندیده است برای کسی که به خدا و روز بازپسین امید می‌دارد و خدای را بسیار یاد می‌کند.
در کتاب‌های لغت آمده است: «و لی فی فلانٍ أُسْوةٌ و إسْوةٌ أَی قُدْوَةٌ، و قِدْوةٌ»[18] و «قدوة» به چیزی گفته می‌شود که به آن اقتدا و از آن پیروی می‌گردد.

اعتبار سنت از منظر قرآن (1)

یامن له الدنیاوالأخره

 چکیده 

سنت گفتار و رفتار و تأیید رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و جانشیان اوست. هر چند اکثر دانشمندان فریقین، سنت را برای دست‌یابی به معارف دینی معتبر شمرده‌اند ، اما اعتبار سنت کمتر از منظر قرآنی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله در صدد اثبات اعتبار سنت معصومان با استمداد از آیات قرآن است. در این باب، اعتبار گفتار پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با دو دسته از آیات مستدل شده است: دستة اول آیاتی که یکی از وظایف رسول گرامی اسلام را تبیین آیات قرآن معرفی می‌کند و دستة دیگر آیاتی است که مسلمانان را ملزم به اطاعت بی‌قید و شرط از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌نماید. اعتبار رفتار رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز به آیاتی که آن حضرت را اسوة مسلمانان معرفی می‌کند، قابل استناد است. به عقیدة شیعه گفتار و رفتار جانشیان رسول خدا نیز از اعتبار برخوردار است و آیة تطهیر که دلالت بر عصمت اهل‌بیت دارد و نیز آیة اولی الامر که اطاعت بی‌قید و شرط آنان را لازم می‌داند، دلالت بر اعتبار سنت اهل‌بیت دارد. علاوه بر این، حجیت سنت اختصاص به امور دینی و زمان و مکان خاصی ندارد و نیز اعتبار آن متوقف بر اعتبار قرآن نیست، بلکه از راه‌های دیگری نیز قابل ثبات است.

شایستگان از منظر قرآن کریم (قسمت دوم و پایانی)

یامن له الدنیاوالأخره

5. بیمناکان از عذاب الهی

در آیه های 27 و 28 سوره معارج می خوانیم:
والذین هم من عذاب ربهم مشفقون. ان عذاب ربهم غیر مأمون.
و آنها که از عذاب پروردگارشان بیمناکند، بی گمان، عذاب پروردگارشان، عذابی است که نمی توان از آن احساس ایمنی کرد.
انسانهای رشدیافته و بیداردل، هیچ گاه خود را از عذاب الهی ایمن نمی دانند و با وجود تلاش و صبرشان در دوری از گناهان و به جا آوردن واجبات، تنها به رحمت و فضل خدا امیدوارند، نه به کارهای شایسته خویش. بدین ترتیب، همواره از عذاب الهی بیمناکند. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در حدیثی دلنشین در این باره می فرماید: قسم به آنکه جانم در دست اوست، هیچ کس از مردم به وسیله عملشان داخل بهشت نمی شوند. عرض کردند: یا رسول الله! شما هم به وسیله اعمالتان وارد بهشت نمی شوید؟ فرمود: «من هم با اعمال خود داخل بهشت نمی شوم، مگر اینکه خداوند مرا در رحمت و فضل خود غرق سازد و به فضل و رحمت خود اعمال مرا بپذیرد. (1)

شایستگان از منظر قرآن کریم (قسمت اول )

یامن له الدنیاوالأخره

1. نمازگزاران

از نگاه قرآن کریم، طبع انسان به گونه ای است که به هنگام روبه رو شدن با سختی ها، بی قرار و ناشکیبا و به گاه دست یافتن به رفاه و ثروت، بازدارنده و بخیل است. خداوند در قرآن مجید در این باره می فرماید:
ان الانسان خلق هلوعا. اذا مسه الشر جزوعا. و اذا مسه الخیر منوعا.(معارج: 19-21)
بی گمان، انسان، ناشکیب آفریده شده است. چون شر به او رسد، بی تاب و چون خیر به او رسد، بازدارنده است.
در قرآن کریم، گروهی از این قاعده مستثنی هستند، آنجا که خداوند فرمود: «الا المصلین الذین هم علی صلاتهم دائمون »؛ مگر نمازگزاران آنها که همواره نماز به جا می آورند ». (معارج: 22 و 23)

وحدت موضوعی سوره های قرآن (2)

یامن له الدنیاوالأخره

در ترازوی نقد(2)

دلیل چهارم: اقتضاى بلاغت

چهارمین دلیل یاد شده از سوى مدافعان «وحدت موضوعى»، اقتضاى بلاغت است. به رغم بحث هاى فراوان درباره اعجاز قرآن و آراى متفاوت در عرصه های مختلف اعجاز این کتاب آسمانی، همه قرآن پژوهان بی هیچ تردیدی، بلاغت را یکی از جلوه هاى اعجاز دانسته اند. برخی در تبیین چهارمین دلیل اثبات این نظریه می نویسند: «یکى از مبانى بحث، این است که آیا پیوستگى، یک ضرورت براى کتاب آسمانى است؟ آیا جسته جسته بودن و تنوع موضوعات در یک سوره به معناى ناهم خوانى و از هم گسیختگى غیرقابل قبول است؟ آیا مى توان قرآن را معجزه الهى دانست، فصاحت و بلاغت را تا حد هماوردجویى پذیرفت، در حالى که براى پیوستگى آیات آن الزامى را نپذیریم؟» (ایازى، /۱۷۶)

پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴

یامن له الدنیاوالأخره

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی خطاب به ملت ایران، سال ۱۳۹۴ را سال «دولت و ملّت، همدلی و هم‌زبانی» نامگذاری کردند.
متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به شرح زیر است:

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم‌
یا مقلّب القلوب و الابصار، یا مدبّر اللّیل والنّهار، یا محوّل الحول و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال.
السّلام علی فاطمة و ابیها و بعلها و بنیها.
آغاز سال مصادف است با ایّام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)؛ ارادت مردم ما به خاندان پیغمبر و دخت گرامی پیامبر اعظم اقتضائاتی دارد که یقیناً همه باید این اقتضائات را رعایت کنند و یقیناً رعایت خواهند کرد. امید است که این ایّام و این سال از برکات فاطمی سرشار و برخوردار باشد؛ و نام مبارک این بزرگوار و یاد ایشان تأثیرات عمیق و ماندگار خود را در زندگی مردم ما در سال ۱۳۹۴ بگذارد. و امیدواریم که این آغاز بهار طبیعت که آغاز سال نوی هجری شمسی است، برای ملّت ایران و برای همه‌ی ملّتهایی که نوروز را گرامی میدارند مبارک باشد. سلام خاکسارانه عرض میکنم به ساحت حضرت بقیّة الله الاعظم (ارواحنافداه) و یاد امام بزرگوارمان و شهیدان را در این فرصت، گرامی میداریم و امیدواریم که ما را از برکات انفاس طیّبه و دعاهای ارواح مطهّر آن عزیزان برخوردار فرماید. یک نگاه اجمالی به سال ۱۳۹۳ میکنیم و نگاهی اجمالی به سال جاری‌ای که در این ساعت شروع میشود. سال ۹۳ هم در عرصه‌ی داخلی و هم در عرصه‌ی خارجی و بین‌المللی برای کشور ما سال پرماجرایی بود؛ چالشهایی داشتیم، پیشرفتهایی هم داشتیم؛ ما در اوّل سال ۹۳ با توجّه به همین چالشها بود که عنوان سال را گذاشتیم «عزم ملّی و مدیریّت جهادی». با نگاهی به آنچه در سال ۹۳ گذشت، مشاهده میکنیم که عزم ملّی بحمدالله بُروز و ظهور داشت. ملّت ما عزم راسخ خود را هم در تحمّل برخی مشکلاتی که برای او وجود داشت نشان داد، هم در روز بیست‌ودوّم بهمن، در روز قدس و در راهپیمایی عظیم اربعین این عزم را، این همّت را از خود بُروز داد و نشان داد. مدیریّت جهادی هم در برخی از بخشها بحمدالله بارز و آشکار بود. در آن بخشهایی که مدیریّت جهادی را انسان مشاهده کرد، پیشرفتها را هم در آنجا مشاهده کردیم. این البتّه توصیه‌ی مخصوص سال ۹۳ نیست، هم عزم ملّی و هم مدیریّت جهادی برای امسال و برای همه‌ی سالهای پیش‌رو برای ملّت ما مورد نیاز است.