قطعات فراموش شده قرآن
یامن له الدنیاوالأخره
یکی از عوامل مجد و عظمت اسلام و شکوفاییِ مجدّد تمدن بزرگ اسلامی، وحدت، همبستگی و انسجام همه نیروها و مذاهب اسلامی در سایه عمل به قرآن کریم و بازگشت به تعالیم عالیه قرآن است.
از جمله تعالیمی که همزمان با نزول قرآن کریم در میان مسلمانان به وجود آمد، ضرورت اتحاد و وحدت دینی بود.
قرآن کریم در جامعه ای نازل شد که مردم آن، به سبب پایبندی به نظام های قبیله ای و تعصبات شدید قومی ، غرق در نژاد پرستی و قوم گرایی بودند و فقط پیوند های خونی و قبیله ای بود که بر ارزش ها و روابط میان آنها حکم می کرد.
قرآن کریم از آغاز نزول، با نظام قبیله ای که ریشه ی تمامی اختلاف ها و رقابت های سیاسی و اجتماعی آن روز بود مبارزه کرد و «ایمان به خدای یکتا» را اساس ارزش ها و پیوندهای اجتماعی معرفی نمود. بدین ترتیب، «ایمان مشترک» را جایگزین «خون مشترک» ساخت و جملگی مۆمنان را با هم برادر دانست. « إِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ» (حجرات 10) و با تعبیرهای متعدد و مختلف به نهی از عوامل تفرقه پرداخت و با بیان علت ها و سبب های تفرقه و عواقب آن، مسلمانان را به اتحاد و یکپارچگی فراخواند.
قرآن براساس شعار محوری توحید، مومنان و مسلمانان را به یگانگی و اتحاد و عدم تفرقه و اختلاف دعوت کرد و در تأیید و تأکید بر این وحدت ، با تعابیر مختلف مسلمانان را به این امر تشویق می نمود و در این راستا از تعبیرهایی مانند: «لا تفرقوا»، «لا تنازعوا»، «واعتصموا»، «تعاونوا»، «امه واحده»، «اخوه» و .. استفاده کرده است.
بدین شیوه، مسلمانان را چنان به هم پیوند داد که توانستند به یاری هم در برابر مشرکان قریش و یهودیان سرزمین های عربی و نیز امپراتوری روم و فارس بایستند و تمدنی بیافرینند که در درخشندگی و شکوفایی در طول تاریخ بی نظیر است.
باید این نکته را مد نظر داشت که آن دسته از تعالیم قرآنی که در صدر اسلام به وحدت و اتحاد میان قبایل مختلف عرب انجامید و تمام اختلافات قومی و قبیله ای و تعصبات نژادی را بر طرف ساخت، هم اکنون بی کم و کاست در اختیار ماست و از آنجایی که به اعتقاد تمامی مسلمانان، دین اسلام دین خاتم است و قرآن، معجزه ی جاویدان پیامبر(صلی الله و علیه وآله) و کتاب تحریف نشده اوست، این تعالیم امروز هم می تواند عامل یکپارچگی و اتحاد میان مسلمانان باشد.
هیچ مسلمان آگاه و دلسوزی نیست که شکوفایی دوباره تمدن اسلامی و مجد و عظمت اسلام را نخواهد. تمام مسلمانان بر این باورند که یکی از عوامل مجد و عظمت اسلام و شکوفاییِ مجدّد تمدن بزرگ اسلامی، وحدت، همبستگی و انسجام همه نیروها و مذاهب اسلامی در سایه عمل به قرآن کریم و بازگشت به تعالیم عالیه قرآن است.
مسلمانان با بازگشت به آموزه های وحدت بخش و اتحاد آفرین قرآن کریم می‌توانند در برابر قدرت های استکباری بایستند و آنها را مغلوب نمایند.
قبل از آنکه زمینه‌ها، راهکارها، ضرورت و مبانی این بحث مورد بررسی قرار گیرد لازم و ضروری است به این پرسش که مقصود از وحدت اسلامی چیست؟ پاسخ داده شود ؛ زیرا برخی از برداشت هایی که امروزه از وحدت در اذهان عمومی مطرح است، مغایر با مفاهیم قرآنی است.
یکی از تصوّراتی که از کلمه وحدت میان مسلمانان برداشت می شود این است که ؛ همه مسلمانان اعم از شیعه و سنّی، دست از اعتقادات اختصاصی خود بر دارند و فقط به وجوه مشترک میان مذاهب اسلامی اعتقاد ورزند و بدان عمل کنند.
تصور دیگری که می توان ارائه داد این است که همه مذاهب اسلامی از یک مذهب پیروی کنند.
قطعاً مقصود از وحدت اسلامی این نیست که شیعه‌ها سنّی شوند و یا سنّی‌ها شیعه شوند و همه افراد مسلمان در سراسر جهان در عقائد و احکام و اصول و فروع و همه جزئیات دین، متحد و منسجم گردند ، به گونه‌ای که هیچ اختلاف نظری در اعتقادات و احکام فقهی در جوامع اسلامی وجود نداشته باشد . بلکه واقعیت این است که مقصود از وحدت اسلامی، یکی کردن اعتقادات و یکنواخت کردن احکام عملی مذاهب اسلامی نبوده و چنین چیزی در خارج امکان پذیر نخواهد بود.
مقصود از وحدت اسلامی این است که پیروان هر یک از مذاهب گوناگون اسلامی در عین حال که عقاید و احکام خاص آن مذهب را برای خود حفظ می‌کنند و به آنها پایبند هستند، در روابط اجتماعی، سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی خود با دیگر مسلمین همسو و تابع مصالح عالیه اسلام و امت اسلامی باشند و براساس این برداشت از وحدت، امت اسلامی مقابل دشمنان اسلام همواره به صورت «ید واحده» عمل کنند.
وحدت اسلامی حول محور دین و مشترکات اسلام، عامل مۆثر در پیشرفت مادی و معنوی مسلمانان است. علما و اندیشمندان اسلامی با همفکری و آگاهی خود و با ترویج تعالیم وحدت آفرین قرآن کریم، تلاش عمیق در جهت وحدت اسلامی در بین مسلمانان انجام دهند و موارد اختلاف را تا آنجا که ممکن است از بین ببرند و زمینه های وحدت اسلامی را در جهت ایجاد دوستی و هماهنگی و نزدیک کردن قلوب به یکدیگر ایجاد نمایند.
بخش قرآن تبیان
منبع: مقاله سید مصطفی موسوی مبلّغ ؛ سایت بلاغ
مرتضی آزاد