هفتم صفرسالروزرحلت آیة الله مرعشی قدس سره

یامن له الدنیاوالأخره

تولّد شهاب شریعت

حضرت آیت اللّه سیّد شهاب الدین مرعشی نجفی در سال 1276 ش در نجف اشرف، شهر علم و ولایت، و در خاندان علم و تقوا و فقاهت پا به دایره هستی نهاد. او مهم ترین گام های اخلاق و معنویت را در دامان تربیت پدر و مادری متقّی برداشت؛ خانواده ای که عشق به خداوند و اهل بیت اطهار علیه السلام در اعمال و رفتارشان هویدا بود؛ مادری که هیچ گاه او را بدون وضو شیر نداد و پدری که مواظب بود تا لقمه ای حرام و حتّی مشتَبَه در جان او ریخته نشود. با چنین پایه های استوارِ عشق و ایمان پای به دایره دانش نهاد و شهابی فروزان در عرصه شریعت شد.

ورود به میدان علم و دانش

آیت اللّه مرعشی نجفی با توجّه به محیط خانواده اش که از دیرباز به عنوان خانه علم و فقاهت معروف بود، قسمتی از تحصیلات مقدّماتی حوزه را نزد خاندان خویش فرا گرفت و پس از آن وارد مدارس جدید غیر حوزوی شد و علوم ریاضی و هندسه و جغرافی و دیگر علوم رایج را با نمرات بسیار عالی به پایان رساند. پس از آن نزد دانشمندان بزرگ در رشته های ریاضیات و هیأت و طب به صورت خصوصی دانش اندوخت و روز به روز به اشتیاقش به فراگیری علوم مختلف بیشتر می شد و با چنین شور و شعفی پای به عرصه عظیم علم دیانت نهاد.

ورود به تحصیلات ممتاز حوزوی

آیت اللّه مرعشی نجفی پس از آن که توشه فراوانی از علوم مقدّماتی و پایه برگرفته بود، قدم به تحصیلات دوره سطح فقه و اصول نهاد. نخستین استاد وی در این زمینه پدر بزرگوارش بود. وی علاوه بر تحصیل در علوم فقه و اصول در حلقه های درسی دیگر علوم رایج حوزوی مانند حدیث درایه، رجال و تراجم نیز شرکت می نمود. پس از اتمام تحصیلات سطح و بهره گیری از علوم مختلف قدم به مرحله نهایی تحصیلات حوزوی نهاد و از محضر فقها و مراجع عالی قدر بسیاری سود جست تا جرعه ای از چشمه بی کران علوم الهی در جانش ریخته شود و او را شهابی فروزنده در آسمان علم و فقاهت گرداند.

منزلت علمی و معنوی آیت اللّه مرعشی نزد بزرگان

کوشش های عظیم علمی آیة اللّه مرعشی چنان گسترده بود که تمام بزرگان زبان به ستایش او گشوده اند. عالمان وارسته ای چون شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان، علاّمه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مرحوم میرزای نائینی، حاج آقا بزرگ تهرانی و بسیاری دیگر او را با القاب سیّد علمای اعلام، فاضل، متّقی و دارای کمالات معنوی خطاب کرده اند.

مهاجرت به ایران

حضرت آیت اللّه مرعشی نجفی پس از بهره گیری از مشایخ بزرگ نجف اشرف، کربلا، کاظمین و سامرا و تلاش های مداوم در کسب علم و تقوا و آشنایی با علوم و فنون مختلف در سال 1343 ق، به قصد زیارت آستان مقدّس امام رضا علیه السلام و دیدار با آشنایان به سوی ایران مسافرت کرد؛ به این امید که بار دیگر به نجف اشرف برگردد. امّا به امر آیت اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسّسِ حوزه علمیه قم، در شهر مقدّس قم رحل اقامت گزید تا منبعی شود برای گسترش فیوضات علمی و معنوی.

آیت اللّه مرعشی در تثبیت حوزه و مقابله با رضاخان

در زمان رژیم ستم شاهی رضاخان مرحوم آیت اللّه مرعشی نجفی همدوش با علمای دیگر، با تقویت روحیه معنوی و علمی روحانیت و صبر و مقاومت در برابر بهانه جویی های رژیم فاسد، تمام نقشه های آنان را نقش بر آب کرد تا چون همیشه سنگر نگهبانی از دین و اخلاق پابرجا بماند.

خدمات فرهنگی و اجتماعی شهاب شریعت

تمام دوران زندگانی دانشمندان بزرگ دینی در راه نشر و ترویج فرهنگ ناب محمّدی صرف می شود و آنان در طول عمر خود منشأ خیرات و برکات بسیاری برای مردم می شوند. آیت اللّه مرعشی نجفی نیز در راه گسترش فرهنگ اسلامی و خدمت به جامعه از هیچ کار مادّی و معنوی فروگذار نکرد. ایشان با تأسیس مدارس علمی و مراکز تحقیقی و کتاب خانه عمومی، ایجاد مساجد و حسینیه ها و درمانگاه های خیریّه، و همکاری در ایجاد وحدت حوزه و دانشگاه سهم به سزایی در گسترش علوم و فنون اسلامی از خود به یادگار گذاشتند.

عشق به مطالعه و جمع آوری کتاب

آیت اللّه مرعشی نجفی که عشقی سرشار به کتاب و کتاب خانه ها داشت، از آن زمان که در نجف اشرف مشغول به تحصیل بود، به فکر جمع آوری کتب و آثار دانشمندان و میراث بزرگ جهان اسلام و تشیع افتاد. او که شاهد به غارت رفتن منابع اسلامی و نسخه های خطّی با ارزش توسّط بیگانگان بود، نمی توانست ساکت بنشیند. به همین خاطر برای خریداری و جمع آوری این کتاب های ارزشمند شب ها کار می کرد و روزها روزه و نماز استیجاری به جا می آورد تا بلکه با مبالغ آن از تاراج کتاب ها جلوگیری کند و گاهی به سبب این کارها به زندان هم می افتاد. امّا با همین تلاش های به ظاهر ناچیز، و در واقع بسیار عظیم خود، توانست بسیاری از کتاب ها و نسخه های خطّی ارزشمند را جمع آورد. بعدها این کتاب های ارزشمند همراه با هزاران کتاب دیگر گنجینه ای عظیم در کتاب خانه ای به نام خود معظم له شد که اکنون نیز منشأ خیرات و برکات بسیاری برای محقّقان و دانشمندان می باشد.

مبارزات سیاسی

تمام تکاپوی مردان الهی، در راه ترویج اسلام و فرهنگ دینی است. حضرت آیت اللّه مرعشی نجفی نیز از زمره همان مردان عشق و حقیقت بود که نه تنها در جبهه فرهنگ و دین از ارزش های اسلامی و دینی دفاع می کرد، بلکه در جبهه سیاسی نیز برای تشکیل حکومت اسلامی از هیچ تلاشی فروگذار نمی کرد و همیشه همراه با تمام علمای مجاهد از حریم اسلام و دین دفاع می کرد. مبارزه علیه لایحه آمریکایی انجمن های ایالتی و ولایتی، مبارزه علیه کاپیتولاسیون، همراهی با امام خمینی(ره) در فعّالیّت های سیاسی و تأیید همه جانبه مقام عظمای ولایت، و تشویق و ایجاد انگیزه در روحانیت برای مجاهده علیه طاغوت را می توان از جمله فعّالیّت های ایشان نام برد.

فضایل و سجایای اخلاقی شهاب دین

در اسلام اخلاق و فضایل انسانی از جایگاه بزرگ و ارجمندی برخوردار و نسبت به آن تأکید فراوان شده است. یکی از اسوه های برجسته اخلاق آیت اللّه مرعشی نجفی بودند که همگان او را به عنوان عالم عامل، پارسا و متخلّق به اخلاق اسلامی یاد کرده اند و از کرامات معنوی ایشان داستان ها گفته شده است؛ تا آن جا که در حوزه علمیّه قم او را در پرهیزکاری و صفات شایسته مَثَل می زدند. او هیچ گاه مطلبی را به دیگران توصیه نمی کرد مگر آن که خود به آن عمل کرده باشد و هیچ وقت به غیر از آنچه رضای خداوند در آن بود سخن نمی گفت.

شب زنده داری و نیایش شهاب شریعت

عشق و علاقه مردان الهی به عبادت و شب زنده داری و دعا از مطالبی نیست که بتوان آن را ترسیم کرد؛ زیرا این موضوع رابطه ای ناپیدا میان خداوند و بنده است. آیت اللّه مرعشی نجفی نسبت به نماز اوّل وقت مخصوصا نماز جماعت بسیار حسّاس و دقیق بودند و بنیان گذار ادای نماز جماعت در حرم حضرت معصومه(س) نیز ایشان می باشند. آن بزرگوار نسبت به نماز شب تأکید فراوان داشتند و در ادای آن بسیار مقیّد بودند و این را از جمله معروف وی در وصیّت نامه الهی او می توان دریافت که فرموده بودند: «سجّاده ای را که بر روی آن هفتاد سال نماز شب خوانده ام با من دفن کنید».

پرواز به ملکوت

عالم فرزانه و عارف زاهد حضرت آیت اللّه مرعشی نجفی که عمری را در راه دین مقدس اسلام و مذهب جعفری قلم و قدم زده بود و نزدیک به هشتاد سال به تدریس و تربیت شاگردان اهل بیت علیه السلام ، تألیف و تصنیف، و نیایش گذرانده و آثار خیریّه فراوانی به وجود آورده بود، سرانجام در هفتم صفر 1411 ق پس از ادای نماز جماعت مغرب و عشاء دیده از جهان فرو بست و به ملکوت اعلی پیوست.

سفارش ها و رهنمودهای معظّم له

آیت اللّه مرعشی می فرمودند: «سفارش می کنم به اندیشیدن در کتاب خداوند و پند گرفتن از آن و زیارت اهل گورستان و قبور و اندیشیدن در این که آنان دیروز چه کسانی بودند و امروز چه شدند. سفارش می کنم به زهد و بی اعتنایی به شئون دنیا و راه و روش ورع و پرهیزکاری و احتیاط. سفارش می کنم به دوری جستن از غیبت بندگان خدا به ویژه اهل علم؛ زیرا غیبت آنان چون خوردن مردار مسموم است. سفارش می کنم به محاسبه نفس در هر هفته مانند حساب شریک از شریک دیگر، با دقّت کامل. سفارش می کنم به تهذیب نفس و مجاهدات شرعیّه».

فراق

گر حیات جاودان خواهی، برون شو زین حیات	تا کنی سیر عوالم، چون ملک با بال جان
شو هُمای علم و عرفان، تا ببینی قاف قُرب	شو سبک پرواز، هم چون آیت آخر زمان
عالم علم الهی، حجّت کبرای حقّ	مرجع تقلید عالی قدر جمع شیعیان
«مرعشی» آن روح ایمان، زبده آل رسول	کرد سیر عالم عِلْوی، سرای جاودان
نیم قرنی مدرسش را حور و غلمان مستفید	مستنیر از مسجد و محراب او، روض الجنان
او ندای «اِرْجِعی» را با خوشی لبیک گفت	شد روان امّا سرشک خلق از پیر و جوان
آتش حسرت بسوزانید جان را هر دریغ	غم نصیب از هر دریغِ سینه سوزی اِنس و جان