معرفی کتاب عصمت الانبیاء علیهم السلام
فخر رازی در کتاب عصمة الانبیاء بر
بطلان افسانه غرانیق آورده است: این داستان را بی دینان جعل کرده‌اند و در
هیچ یک از کتاب‌های صحیح ما نقل نشده و آیات قرآن دلیل بر جعلی بودن این
داستان می‌باشد.کتاب گران بهای دیگری است از نوشته های امام فخر الدین رازی که به زبان عربی می باشد. در این کتاب نویسنده در پی آن است که به پاسخگویی شبهاتی بپردازد که راجع به عصمت انبیاء وارد شده چرا که در خصوص این مسأله از چهار جهت اختلاف وجود دارد:
اختلاف اول: به اعتقادات انبیاء در کفر و بدعت و تقیه و ... مربوط می شود.
اختلاف دوم: مربوط به عصمت آنها در احکام و شرائع خداوند است.
اختلاف سوم: راجع به عصمت آنها در فتوا دادن است.
اختلاف چهارم: در خصوص عصمت آنها در افعال و احوال است. به همین خاطر نویسنده در این کتاب از آیات قرآنی و قصص انبیاء استفاده کرده تا حجت و دلیل بر رد نظرات مخالفین بیاورد. ابتدا شبهات را مطرح و سپس جواب آنها را می آورد.
معرفی اجمالی نویسنده:
امام فخرالدین ابو عبدالله محمد بن عمر بن حسین بن حسن بن علی تیمی طبرستانی مشهور به ابن خطیب رازی و امام المشککین از بزرگان متکلمین و خطبا و فیلسوف مشهور سده ششم هجری در 25 رمضان سال 543 یا 544 در شهر ری زاده شد. محمد بن عمر فخر رازی یکی از مشاهیر علمی و ادبی اسلام شمرده می شود که در عصر خود از بزرگترین علما و حکمای اسلام بوده و در علوم معقول و منقول یعنی فلسفه، کلام، ریاضیات و فقه و اصول، تفسیر قرآن و ادبیات؛ استاد، صاحب نظر و مرجع فضلای زمان محسوب می شده است. ایشان ابتدا نزد پدرشان که خطیب مشهوری بود درس خوانده و سپس نزد کمال سمعانی (سمنانی) مقدمات علوم و نزد مجدالدین جیلی علم کلام و حکمت آموخته و ضیاالدین عمر و محمود بن حسن حمصی دیگر علوم را فراگرفت. برای آموختن فلسفه بوعلی و فارابی به خراسان رفت و نتیجه کامل گرفت و به ماوراالنهر سفر کرد. ایشان در فروع دین شافعی مذهب و در اصول عقاید کلامی پیرو مذهب اشعری بود و با این وصف با علمای هم کیش خود همیشه در مجادله و مناظره بود. ایشان شعرهایی پراکنده به فارسی و عربی نیز سروده است که حاوی مفاهیم پندآمیز هستند. زندگی امام فخر علی رغم عسرت و تنگدستی دوران نوجوانی پس از ورود به خوارزم و ماورا النهر و سکونت چند ساله در دربار خوارزم شاهیان رونق یافت. از حوادث دردناک زندگی امام فخر در سالهای پایانی زندگی مرگ فرزند جوانش محمد در اواسط سال 601 ق در هرات بود. امام فخر دارای سه پسر و دو دختر بوده است. پسران او: محمد - ضیا الدین – شمس الدین. امام فخر در سال های پایانی زندگی در هرات سکونت گزید. در اوایل سال 606 ق بیماری سختی گریبانگیر او شد و سرانجام روز عید فطر همین سال در 62 سالگی در هرات درگذشت. متن وصیت نامه امام فخر در کتابهایی چون طبقات الشافعیه سبکی و طبقات الاطبا ذکر شده است. این وصیت نامه را وی حدود 8 ماه پیش از مرگش یعنی در 21 محرم 606 هـ. ق خطاب به شاگردش ابوبکر ابراهیم بن ابی بکر بن علی اصفهانی املا کرده است. وصیت نامه متضمن چکیده نظریات او پیرامون دین و فلسفه و قرآن با عباراتی فشرده است و در آخر مطالبی پیرامون نگهداری فرزندانش خطاب به وصی و شاگردش عنوان کرده است.
محمد بن عمر فخر رازی یکی از مشاهیر علمی و ادبی اسلام شمرده می شود که در عصر خود از بزرگترین علما و حکمای اسلام بوده و در علوم معقول و منقول یعنی فلسفه، کلام، ریاضیات و فقه و اصول، تفسیر قرآن و ادبیات؛ استاد، صاحب نظر و مرجع فضلای زمان محسوب می شده است. ایشان ابتدا نزد پدرشان که خطیب مشهوری بود درس خوانده و سپس نزد کمال سمعانی (سمنانی) مقدمات علوم و نزد مجدالدین جیلی علم کلام و حکمت آموخته و ضیاالدین عمر و محمود بن حسن حمصی دیگر علوم را فراگرفت
بخشی از ترجمه کتاب:
فخر رازی در کتاب عصمة الانبیاء بر بطلان افسانه غرانیق آورده است:
این داستان را بی دینان جعل کرده‌اند و در هیچ یک از کتاب‌های صحیح ما نقل نشده و آیات قرآن دلیل بر جعلی بودن این داستان می‌باشد.
در ادامه می‌نویسد: آن چه در تاریخ آمده این است که پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ وقتی آیات سوره نجم را می‌خواند. یکی از کفار جملات فوق را گفت و چون قریش هنگام قرآن خواندن آن حضرت، سر و صدا می کردند تا دیگران نشنوند، عده‌ای خیال کردند که این جملات را رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ گفته است در حالی که این جملات از القائات شیطان به آن شخص کافر بود. برای همین جبرئیل با آوردن آیه 52 حج، این توهم را پاک کرد و ثابت نمود که پیامبر چنین جمله‌ای نگفته است. (فخر رازی، عصمة الانبیاء، بی‌جا، بی‌تا، ص 93)
ساختاربندی کتاب:
* وجوب عصمت انبیاء و 15 دلیل آن
* عصمت ملائکه، عصمت آدم علیه السلام ، قصه نوح علیه السلام و 2 شبهه، قصه ابراهیم علیه السلام و 7 شبهه، قصه یعقوب علیه السلام و 5 شبهه، قصه یوسف علیه السلام و 1 شبهه، قصه ایوب(ع) و 1 شبهه، قصه شعیب علیه السلام و 3 شبهه، قصه موسی علیه السلام و 6 شبهه، قصه موسی علیه السلام و خضر علیه السلام و 3 شبهه، قصه داوود علیه السلام و 2 شبهه، قصه سلیمان علیه السلام و 3 شبهه، قصه یونس علیه السلام و 1 شبهه، قصه لوط علیه السلام و 1 شبهه، قصه زکریا علیه السلام و 1 شبهه، قصه عیسی علیه السلام و 2 شبهه، قصه پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و 17 شبهه.
* و فصل آخر به بررسی 3 شبهه از کسانی که گناه را برای پیامبران اثبات کرده اند می پردازد.
عناوین فهرست کتاب:
المحتویات
الموضوع الصفحة تعریف بالمۆلف فخر الدین الرازی
تعریف بالکتاب
مقدمة
فصل فی شرح الاقوال و المذاهب فی هذه المباحث
عصمة آدم علیه السلام
قصة نوح علیه السلام، و فیها شبهات
قصة ابراهیم علیه السلام
قصة یعقوب علیه السلام
قصة یوسف علیه السلام
قصة أیوب علیه السلام
قصة شعیب علیه السلام، و فیها شبه ثلاث
قصة موسى علیه السلام، و فیها شبه ستة
قصة موسى و الخضر علیهما السلام، و فیها بحثان
قصة داود علیه السلام. و فیها شبهتان
قصة سلیمان علیه السلام. و فیها شبهات ثلاث
قصة یونس علیه السلام
قصة لوط علیه السلام
قصة زکریا
قصة عیسى علیه السلام، و فیها شبهتان
قصة سیدنا و مولانا محمد صلّى اللّه علیه و سلّم
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع:
سایت اندیشه قم
کتابخانه طهور
کتابخانه نور