محکمترین ریسمان ایمان در کلام امام صادق علیه السلام!
نزدیکی به خدا از گونه زمان و مکان و از نوع تقرّب و نزدیکی هایی که در جهان می شناسیم نیست، بلکه یک واقعیت معنوی عمیق است که با تعالی و تکامل روح تحقق می یابد، فهم و درک واقعیت معنوی، نیازمند شناخت و معرفت ویژه و وصول به مراتبی از قرب است.
همیشه برای نزدیکی به خداوند متعال از معرفت انسان به خود و صفات خدا صحبت شده و گفته اند که هر چه میزان معرفت انسان نسبت به جنبه های ضعف و قوت خویش، و جمال و جلال خداوند بیشتر باشد، و هر اندازه توانسته از گناهان بدنی و قلبی و فکری دور باشد و جسم و دل و اندیشه خویش را متوجه خداوند سازد، به همان اندازه می تواند واقعیت معنوی را بیشتر درک کند و مفهوم قرب و نزدیکی به خدا را احساس و لمس نماید. البته که این موارد در صدر تقرب به خداوند متعال است اما مسئله ای دیگر که انسان را در تقرب به پروردگار یاری می کند یقین به ائمه علیهم السلام و هم اکنون صاحب الزمان عج الله تعالی فرجه الشریف است.
برترین راه تقرب به خدا، ولایت آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم است. رسول خدا صلى الله علیه در همین زمینه فرمودند: (لِکُلِّ أَمْرٍ سَیِّدٌ وَ حُبِّی وَ حُبُّ عَلِیٍّ سَیِّدُ مَا تَقَرَّبَ بِهِ الْمُتَقَرِّبُونَ مِنْ طَاعَةِ رَبِّهِمْ). در هر کاری رتبه برتری وجود دارد، و محبت من و محبت علی، برترین طاعتی است که افراد می توانند از طریق آن به خدا تقرب جویند.(1)
چنان که در زیارت عاشورا نیز ما با ولایت سید الشهداء و برائت از دشمنان آن حضرت به نزد خدا و اهل بیت علیهم السلام تقرب جسته می گوییم: (یَا أبَا عَبْدِ اللهِ، إنِّی أتَقَرَّبُ إلى الله و... بموالاتک و بالبرائة ممَّن أسس أساس ذلک).
بر همین اساس در نظام آفرینش، مقام آن مخلوقی برتر است که نسبت به شناخت اهل بیت، اعتقاد و اخلاص بیشتری نشان داده باشد. در همین راستا، انبیا در عالم قبل، با آزمون ولایت برگزیده شده، مقام رفیع نبوت، به این دلیل به آنان واگذار شد که در آن آزمایش، آنان ولایت را در درجه بالاتری پذیرفته، و نسبت به اهل بیت علیهم السلام خضوع بیشتری داشتند.
امام باقر علیه السلام فرمودند:
... آن گاه خداوند از انبیاء میثاق گرفته، فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ سپس خداوند فرمود: آیا محمد پیامبر من و علی رهبر مومنین نمی باشد؟ همه آنها پذیرفتند. بر همین اساس نبوت آنها تثبیت شد. باید گفت انتخاب و گزینش پیامبران اولوالعزم، از میان گروه کثیر انبیا و رسل نیز به آزمون ولایت و معرفت اهل بیت و پذیرش غیبت و ظهور حضرت مهدی علیه السلام بود.
مسئله ای که انسان را در تقرب به پروردگار یاری می کند یقین به ائمه علیهم السلام و هم اکنون صاحب الزمان عج الله تعالی فرجه الشریف است.
برترین راه تقرب به خدا، ولایت آل محمد صلى الله علیه وآله وسلم است
امام باقر علیه السلام در ادامه حدیث فوق فرمودند: و خداوند از پیامبران اولوالعزم عهد گرفت به اینکه: من پروردگار شما و محمد پیامبر من و علی امیر مومنان بوده، جانشینان او صاحب ولایت و خزانه دار علم من خواهند بود و مهدی کسی است که توسط او دینم را یاری کرده، دولتم را ظاهر می سازم و به واسطه او از دشمنانم انتقام می گیرم و به واسطه او در زمین، با اشتیاق یا کراهت بندگی خواهم شد. همه آنها گفتند: پروردگارا به همه مطالب فوق اقرار کرده شهادت می دهیم. ولی آدم (توقف نموده) نه انکار کرد و نه اقرار نمود، لذا مقام اولوالعزمی برای آن پنج پیامبر، به علت پذیرش ولایت مهدی تثبیت شده، برای آدم این مقام قرار نگرفت. زیرا او نسبت به مهدی (در ابتداء امر) اقرار ننمود. آن گاه امام علیه السلام به این آیه شریفه استناد کردند: (وَلَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً)(2)
ما از قبل بر آدم عهدی کردیم، ولی آدم عهد ما را فراموش کرد و ما او را صاحب عزم نیافتیم.(3)
امام صادق علیه السلام فرمودند: ملائکه الهی با همه تقربی که به حق متعال دارند، به علت همین اعتقادی که شما بر آن هستید (عقیده ولایت) به مجاورت خداوند راه یافته اند...(4)
در روایت دیگری، آن حضرت، بعد از اینکه تعداد ملائک را می شمارند می فرمایند: (ما منهم أحد إلاَّ و یتقرَّب کلّ یوم إلى الله بولایتنا أهل البیت و یستغفر لمحبّینا و یلعن أعدائنا) همه ملائکه، هر روز با ولایت ما اهل بیت به سوی خدا تقرب جسته، برای محبین ما استغفار نموده دشمنان ما را نفرین می کنند. آن گاه امام علیه السلام، این گونه به قرآن استناد فرمودند: (الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُۆْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا).(5)
حاملان عرش و اطرافیان آنها (ملائکه)، با حمد پروردگارشان خدا را تسبیح گفته، برای افراد مومن طلب آمرزش می کنند.(6)
امام صادق علیه السلام فرمودند: ملائکه الهی با همه تقربی که به حق متعال دارند، به علت همین اعتقادی که شما بر آن هستید (عقیده ولایت) به مجاورت خداوند راه یافته اند
در آخر باید مهمترین مسئله را بیان کرد:
وقتی پدر ما حضرت آدم علیه السلام به علت عدم یقین به امام زمان علیه السلام، از مقام والای اولوالعزمی تنزل می کند و دیگر انبیا با پذیرش آن به این مقام ارتقاء می یابند، آیا در عصر حاضر، برای ما، راهی جز اخلاص در قبول ولایت امام زمان علیه السلام و ارتباط و توسل به آن حضرت در تقرب به خداوند وجود خواهد داشت؟ آری، ولایت امام زمان علیه السلام بالاترین راه تقرب به حق متعال و محکمترین ریسمان ایمان در عصر حاضر است. (7)
باید همواره در زندگی خویش استناد کنیم به این حدیث گرانقدر امام صادق علیه السلام که این گونه بیان شده است:
امام صادق علیه السلام از یکی از اصحابشان پرسیدند: کدام ریسمان ایمان محکمتر است؟ گفتند: نماز، فرمودند: نماز فضیلت دارد، ولی محکمترین ریسمان ایمان نیست. گفتند زکات. فرمودند: زکات فضیلت دارد، ولی محکمترین ریسمان ایمان نیست. گفتند: روزه ماه رمضان... حج و عمره... جهاد در راه خدا و امام در هر یک، با تایید فضیلت این اعمال، آن را محکمترین ریسمان ایمان ندانستند. هنگامی که اصحاب از پاسخ ناتوان شدند. امام فرمودند: (إنَّ أوثق عری الإیمان الحبّ فی الله والبغض فی الله و توالی ولیّ الله و تعادی عدوّ الله). به درستی که محکمترین و قابل اعتمادترین ریسمان های ایمان، تولی و تبری و قبول ولایت اولیاء خدا و دشمنی با دشمنان خدا است.(8)
پی نوشت:
(1)بحار 27: 129/ ح 19،
(2)سوره طه: 115.
(3)بصائر الدرجات: 70/ ح 2؛ کافی 2: 8/ ح 1.
(4)بصائر الدرجات: 68.
(5)سوره غافر: 7.
(6)بحار 68: 78/ ح 139.
(7)(آثار اعتقاد به امام زمان، هادی قندهاری)
(8)محاسن: 165/ ح 121.
فاطمه زین الدینی
بخش مهدویت تبیان